Lajmet e Fundit
Meta e sjell inteligjencën artificiale në lente: Nga WhatsApp tek muzika, të gjitha në një palë syze
Meta ka bërë një hap të guximshëm përpara në teknologjinë e veshshme me lançimin e Ray-Ban Display AI Glasses, të prezantuara në ngjarjen vjetore Connect. Pajisja e re integron një ekran me ngjyra të plota dhe rezolucion të lartë drejtpërdrejt në një nga lentet, i vendosur paksa anash fushës së shikimit të përdoruesit në mënyrë që të shfaqet vetëm gjatë ndërveprimeve të shkurtëra dhe të qëllimshme. Së bashku me syzet, Meta prezantoi gjithashtu Meta Neural Band, një byzylyk elektromiografie (EMG) që lexon sinjale të vogla elektrike nga muskujt e kyçit dhe i përkthen ato në komanda. Ky kombinim është krijuar për t’u mundësuar përdoruesve të ndërveprojnë me syzet e tyre në mënyrë të lirshme dhe intuitive.
Syzet fuqizohen nga Meta AI with Visuals, duke shkuar përtej përgjigjeve me zë për të ofruar informacione vizuale si udhëzime hap-pas-hapi. Përdoruesit mund të shohin mesazhe nga WhatsApp dhe Messenger, Reels, dhe madje të marrin pjesë në thirrje të drejtpërdrejta video direkt nga lentet. Pajisja shërben edhe si mjet fotografik, duke ofruar pamje paraprake të kornizës dhe kontroll të zmadhimit, në mënyrë që fotot dhe videot të kompozohen saktë dhe të shpërndahen menjëherë. Një tjetër funksion është navigimi: drejtimet për ecje shfaqen në ekran në qytetet e mbështetura, ndërsa përkthimi dhe transkriptimi në kohë reale premtojnë të lehtësojnë bisedat në gjuhë të ndryshme.
Byzylyku Neural luan një rol të rëndësishëm në përmirësimin e përdorshmërisë. Duke zbuluar lëvizje shumë të vogla të gishtave apo dorës, ai u lejon përdoruesve të kontrollojnë riprodhimin e muzikës, të rregullojnë volumin ose të kalojnë në këngë të tjera pa pasur nevojë të prekin syzet ose të nxjerrin telefonin. Meta thekson se ky input i bazuar në EMG mund ta bëjë pajisjen më të qasshme për njerëzit me vështirësi në lëvizje, dridhje apo kufizime të tjera fizike, duke i dhënë produktit një dimension gjithëpërfshirës.
Nga ana e dizajnit, syzet Ray-Ban Display ruajnë një pamje moderne, në ngjyra Black dhe Sand, me lente Transitions® që përshtaten sipas kushteve të dritës. Syzet mund të funksionojnë deri në gjashtë orë përdorim të përzier, ndërsa kutia e karikimit zgjat fuqinë deri në rreth 30 orë. Vetë byzylyku Neural është i lehtë, i qëndrueshëm dhe rezistent ndaj ujit me certifikim IPX7, duke e bërë të përshtatshëm për përdorim të përditshëm.
Paketa me syzet dhe byzylykun do të shitet me çmim duke filluar nga 799 dollarë, me disponueshmëri fillestare në ShBA më 30 shtator 2025, në dyqane si Best Buy, LensCrafters, Sunglass Hut, dyqanet Ray-Ban dhe më vonë Verizon. Meta ka konfirmuar se lançimet ndërkombëtare priten në fillim të vitit 2026, duke nisur me Kanadanë, Francën, Italinë dhe Mbretërinë e Bashkuar.
Ky lançim e pozicionon Ray-Ban Display si pjesë të planit më të gjerë të Meta-s për syze me inteligjencë artificiale. Kompania përshkruan tre kategori: syze kamera me AI, që ofruan funksione fillestare, syzet e reja me ekran, që theksojnë përgjigjet vizuale dhe kontrollin, dhe në të ardhmen syzet e realitetit të shtuar (AR) si prototipi “Orion”, të cilat synojnë të ofrojnë mbivendosje të plota dixhitale. Duke krijuar këtë kategori të mesme, Meta duket se po ndërton një urë midis syzeve të sotme inteligjente dhe pajisjeve ambicioze AR të së nesërmes.
James Rubin: Pretendimet e tilla ndaj drejtuesve të UÇK-së ishin të fabrikuara
Diplomati amerikan James Rubin, i njohur si krahu i djathtë i Sekretares së Shtetit Madeleine Albright gjatë administratës Clinton, është paraqitur sot si dëshmitar i mbrojtjes në gjykimin e krerëve të UÇK-së në Gjykatën Speciale në Hagë.
Gjatë pyetjeve të parashtruara nga mbrojtja, Rubin u ndal edhe tek pretendimet për ekzekutime dhe krime të supozuara nga drejtuesit e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës. Ai theksoi se nuk kishte asnjë informacion që të lidhte udhëheqësit e UÇK-së me këto akuza.
“Kam arritur në përfundimin se shumë nga akuzat dhe pretendimet e tilla ishin të fabrikuara dhe të lidhura me fushata dezinformimi të Rusisë dhe Serbisë”, deklaroi nder te tjera Rubin gjatë dëshmisë së tij.
Ai shtoi se informacionet që merrte nga terreni kalonin nëpër disa nivele verifikimi, duke theksuar se bazuar në to kishte krijuar bindjen se pretendimet ndaj drejtuesve të UÇK-së nuk qëndronin.
Deklaratat e diplomatit amerikan i japin një shtysë të fortë mbrojtjes së ish-krerëve të UÇK-së.
NATO lanson operacionin “Eastern Sentry” për të forcuar mbrojtjen në lindje
Bruksel, 12 Shtator 2025 — NATO njoftoi sot fillimin e një aktiviteti të ri ushtarak të quajtur “Eastern Sentry”, i cili synon të përforcojë qëndrimin mbrojtës të Aleancës përgjatë krahut lindor.
Në një konferencë të përbashkët për shtyp, Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s Mark Rutte dhe Komandanti Suprem i Aleatëve në Evropë (SACEUR), Gjenerali Alexus G. Grynkewich, prezantuan nismën duke theksuar rëndësinë e saj strategjike për garantimin e gatishmërisë dhe mbrojtjes kolektive.
“Eastern Sentry” funksionon nën parimin e kahershëm të NATO-s se të gjitha aktivitetet në krahun lindor janë mbrojtëse, proporcionale dhe plotësisht transparente. Këto operacione synojnë të forcojnë besimin dhe të parandalojnë keqkuptimet, duke rritur stabilitetin në rajon.
Prezantimi i këtij aktiviteti pasqyron angazhimin e vazhdueshëm të NATO-s për t’u përshtatur ndaj sfidave të reja të sigurisë. Ai gjithashtu plotëson masa ekzistuese si përforcimi i patrullimeve ajrore të NATO-s përgjatë krahut lindor, të cilat vazhdojnë në përgjigje të pasojave të agresionit të Rusisë kundër Ukrainës.
SHBA pezullon Dialogun Strategjik me Kosovën
Prishtinë 12 shtator 2025 — Shtetet e Bashkuara njoftuan të premten se kanë pezulluar për një kohë të pacaktuar Dialogun Strategjik me Kosovën, duke përmendur veprime të qeverisë që kanë rritur tensionet dhe kanë cenuar stabilitetin.
“Ne mbetemi të përkushtuar për të avancuar interesat e përbashkëta të Shteteve të Bashkuara dhe popullit të Kosovës. Marrëdhënia jonë me Kosovën bazohet në një qëllim të përbashkët: forcimin e paqes dhe stabilitetit si bazë për prosperitet ekonomik të ndërsjellë,” thuhet në deklaratë.
Dialogu Strategjik ishte konceptuar për të thelluar lidhjet ekonomike dhe diplomatike mes dy vendeve, duke ofruar një kornizë bashkëpunimi në fushën e qeverisjes, tregtisë dhe sigurisë. Pezullimi i tij për një kohë të pacaktuar përbën një pengesë në marrëdhëniet dypalëshe në një moment politik delikat për Kosovën.
Apple vendos standard të ri dizajni me iPhone Air
Apple ka prezantuar zyrtarisht iPhone Air, iPhone-in më të lehtë dhe më të hollë deri më sot, duke vendosur një standard të ri dizajni për kompaninë. Me vetëm 5.6 milimetra trashësi dhe peshë rreth 165 gramë, pajisja e re thuajse zhduket në dorë, ndërkohë që ofron performancë të nivelit të lartë. Apple thotë se ky model rishkruan pritshmëritë për një smartphone ultra-të hollë pa bërë kompromis me fuqinë ose veçoritë.
iPhone Air është ndërtuar me titan të klasit 5, të lëmuar dhe të ndritshëm, një material i njohur për forcën dhe lehtësinë e tij, ndërsa mbrohet nga xhami i ri Ceramic Shield 2 në të dyja anët. Ky xham i përmirësuar ofron deri në tre herë më shumë rezistencë ndaj gërvishtjeve në pjesën e përparme dhe deri në katër herë më shumë rezistencë ndaj plasaritjeve në pjesën e pasme krahasuar me modelet e mëparshme.
Në pjesën e përparme, pajisja vjen me një ekran 6.5 inç Super Retina XDR me teknologjinë ProMotion, që mbështet rifreskim deri në 120 Hz. Ekrani përshtatet deri në 1 Hz kur është e nevojshme për të kursyer baterinë, ndërsa shikueshmëria jashtë është përmirësuar me ndriçim maksimal. Apple pohon se kontrasti jashtë është dyfish më i lartë se tek iPhonët e mëparshëm, duke e bërë ekranin të dukshëm edhe nën dritën direkte të diellit.
Brenda, iPhone Air fuqizohet nga çipi i ri A19 Pro, që Apple e quan procesori më i shpejtë në një smartphone. Së bashku me modem-in C1X dhe arkitekturën e ridizajnuar, çipi sjell një hap të madh përpara në efikasitet dhe shpejtësi. Sipas Apple, këto përmirësime ofrojnë jetëgjatësi të qëndrueshme të baterisë gjatë gjithë ditës, pavarësisht trupit më të hollë duke adresuar shqetësimet se dizajni i hollë mund të ndikonte negativisht tek bateria.
iPhone Air është i pajisur gjithashtu me një sistem të avancuar kamerash. Në pjesën e pasme ndodhet një kamerë kryesore 48 MP Fusion me aftësi telefoto 2×, ndërsa në pjesën e përparme gjendet një kamerë 18 MP Center Stage për selfie dhe thirrje video. Apple ka shtuar përmirësime të reja softuerike si Camera Control për akses të menjëhershëm te funksionet kryesore dhe mjete të zgjuara për editim, përfshirë opsionin “Clean Up” në aplikacionin Photos.
Ndër veçoritë e tjera spikat Butoni i Veprimit (Action Button), i prezantuar fillimisht tek modelet Pro, që lejon personalizimin e funksioneve të shpejta. Pajisja mbështet MagSafe dhe ekosistemin e aksesorëve të Apple, ndërkohë që funksionon me iOS të pasuruar me inteligjencën e re artificiale të markuar si Apple Intelligence. Ashtu si modelet e fundit, edhe ky model është vetëm me eSIM, pa fole për kartë SIM fizike, duke kërkuar mbështetje nga operatorët që ofrojnë eSIM.
Paraporositë për iPhone Air nisin më 12 shtator, ndërsa shitja zyrtare fillon më 19 shtator. Telefoni do të jetë i disponueshëm në katër ngjyra: Space Black, Cloud White, Light Gold dhe Sky Blue. Çmimet dhe ofertat e riblerjes ndryshojnë sipas rajonit dhe operatorit, por Apple e pozicionon këtë model si një opsion premium për përdoruesit që kërkojnë teknologji të avancuar në një format të lehtë.
Me lançimin e iPhone Air, Apple dërgon një mesazh të qartë: performanca dhe portabiliteti nuk kanë pse të jenë në konflikt. Duke kombinuar veçori të nivelit profesional me një trup ultra-të hollë, kompania beson se konsumatorët do të mirëpresin një pajisje që është po aq e fuqishme sa edhe elegante.
Studiuesit zbulojnë pse inteligjenca artificiale shpesh shpik fakte
Një punim i ri kërkimor i OpenAI zbulon pse ndodhin “halucinacionet” në modelet (LLMs). Autorët argumentojnë se, në të vërtetë, ato janë një pasojë e natyrshme e mënyrës se si këto sisteme trajnohen dhe vlerësohen.
Edhe kur të dhënat e trajnimit janë plotësisht të sakta, objektivat dhe metodat e matjes në zhvillimin e inteligjencës artificiale e shtyjnë modelin të bëjë supozime të mundshme por të gabuara, në vend që të pranojë pasigurinë.
Studiuesit e kornizojnë halucinacionin si një problem të zakonshëm klasifikimi. Gabimet gjenerative tek LLM-të, shpjegojnë ata, i ngjajnë shumë gabimeve të klasifikimit në të mësuarin e mbikëqyrur. Kur sistemi është i detyruar të japë gjithmonë një përgjigje, ai është i stimuluar në mënyrë strukturore të prodhojë deklarata të sigurta edhe në rastet kur ato janë të pasakta.
Praktikat e vlerësimit e thellojnë edhe më shumë këtë problem. Shumica e testeve bazohen në metrika binare saktësie, ku përgjigjja është ose e saktë ose e gabuar, pa asnjë shpërblim për një “Nuk e di.”
Në këtë konfigurim, hezitimi nuk shpërblehet, ndërsa hamendja nganjëherë sjell pikë. Autorët theksojnë se ky sistem ngjan me logjikën e provimeve me alternativa të shumëfishta: kur përgjigjet e lëna bosh japin zero pikë, nxënësit racionalë zgjedhin të hamendësojnë. Analiza formale tregon se, në këto kushte, rezultati i pritur nga një hamendje është gjithmonë më i lartë se ai i hezitimit.
Për të ilustruar mekanizmin e këtij stimulimi, ekipi propozoi një model të thjeshtuar “Fakte Arbitrare”. Në këtë rast, çdo pyetje kishte një përgjigje të saktë të zgjedhur në mënyrë rastësore, pra nuk kishte një model të mësonte.
Studiuesit treguan se numri i “fakteve të vetme” (që shfaqeshin vetëm një herë në trajnim) vendos një kufi të ulët për normën e halucinimeve. Kur faktet janë të rralla, modeli përballet me pasiguri të lartë dhe është praktikisht i detyruar të hamendësojë.
Studimi evidenton edhe disa faktorë të tjerë që kontribuojnë në halucinime. Një model me kapacitet të pamjaftueshëm mund të dështojë të kuptojë modele edhe kur ato ekzistojnë, duke prodhuar gabime.
Ndryshimi i shpërndarjes midis pyetjeve të trajnimit dhe atyre të testimit shpesh çon në dështime. Disa pyetje janë të vështira nga natyra e tyre, dhe të dhënat e gabuara ose me zhurmë prodhojnë drejtpërdrejt rezultate të pasakta.
Rekomandimi kryesor i autorëve është rishikimi i mënyrës se si matet performanca e inteligjencës artificiale.
Në vend që të ndëshkohet hezitimi, kornizat e vlerësimit duhet të shpërblejnë modelet kur ato nuk japin përgjigje nëse nuk janë të sigurta, dhe të vendosin ndëshkime më të forta për përgjigje të gabuara të dhëna me bindje të lartë. Një propozim përfshin pragje të qarta të vetëbesimit, ku modelet duhet të përgjigjen vetëm kur siguria kalon një nivel të caktuar, me penalitete të shkallëzuara për gabimet.
Një sistem i tillë do t’i shtynte modelet të shprehnin më shpesh “Nuk e di” kur është e nevojshme.
Konkluzionet e studimit janë se halucinacionet nuk janë anomali të pashpjegueshme, por rezultate të parashikueshme të mjedisit aktual të trajnimit dhe testimit.
Kuvendi i Kosovës zgjedh Dimal Bashën në krye
Pas një periudhe gjashtëmujore të paralizës institucionale, Kuvendi i Kosovës ka zgjedhur Dimal Bashën, deputet i Lëvizjes Vetëvendosje, si Kryetar të tij. Në votimin vendimtar, Basha mori 73 vota pro, 30 kundër dhe 3 abstenime.
Shumica e nevojshme për zgjedhjen e tij u arrit përmes votave të deputetëve të Vetëvendosjes, të një pjese të PDK-së, Aleancës dhe të komuniteteve joshumicë.
Më herët, Vetëvendosje kishte tentuar me disa kandidatura të tjera, përfshirë Albulena Haxhiun, Donika Gërvallën, Hekuran Muratin dhe Arbërie Nagavcin, por asnjëri prej tyre nuk kishte arritur të siguronte shumicën.
Me zgjedhjen e Bashës në tentativën e dytë, u zhbllokua procesi i konstituimit të Kuvendit, duke i dhënë fund krizës që kishte mbajtur peng institucionin më të lartë ligjvënës të vendit për gjashtë muaj.
Claude Sonnet 4 nga Anthropic tani Përpunon Kod me Mbi 75,000 Rreshta në Një Kërkesë të Vetme
Anthropic ka prezantuar një përmirësim madhor për modelin Claude Sonnet 4, duke e zgjeruar dritaren e kontekstit në 1 milion token në API-në e Anthropic. Ky përditësim, që përfaqëson një rritje pesëfish nga kufiri i mëparshëm, u mundëson zhvilluesve të përpunojnë në një kërkesë të vetme codebase me mbi 75,000 rreshta ose dhjetëra punime kërkimore voluminoze. Funksioni i kontekstit të zgjeruar është tani publik beta në API-në e Anthropic dhe në Amazon Bedrock, ndërsa integrimi me Vertex AI të Google Cloud pritet së shpejti.
Me këtë kapacitet të zgjeruar, zhvilluesit mund të realizojnë operacione më të sofistikuara dhe intensive në të dhëna. Analiza e kodit në shkallë të gjerë bëhet më e lehtë, pasi projekte të plota përfshirë skedarët burimorë, testet dhe dokumentacioni mund të ngarkohen njëherësh. Kjo i lejon Claude të kuptojë arkitekturën e plotë të sistemit, të identifikojë varësitë ndërmjet skedarëve dhe të sugjerojë përmirësime që marrin parasysh të gjithë projektin. Po ashtu, aftësitë për sintezën e dokumenteve rriten ndjeshëm, duke mundësuar analizimin e koleksioneve të mëdha të kontratave ligjore, specifikimeve teknike apo punimeve kërkimore, pa humbur kontekstin midis qindra dokumenteve.
Dritarja e gjatë e kontekstit gjithashtu përmirëson krijimin e agjentëve inteligjentë të vetëdijshëm për kontekstin. Këta agjentë mund të ruajnë vazhdimësinë gjatë qindra ekzekutimeve, thirrjeve API dhe hapave të shumtë të punës, pa humbur lidhjen me ndërveprimet e mëparshme. Kjo rrit besueshmërinë dhe koherencën në procese komplekse dhe afatgjata të drejtuara nga AI.
Për shkak të kërkesave më të larta kompjuterike, Anthropic ka rishikuar çmimet për kërkesat mbi 200 mijë token. Për hyrje deri në 200K token, çmimet mbeten $3 për milion token (MTok) për input dhe $15/MTok për output. Për kërkesat mbi 200K token, çmimi është $6/MTok për input dhe $22.50/MTok për output. Kompania thekson se ruajtja e prompt-eve dhe përpunimi në grup mund të ndihmojnë në uljen e kostove dhe vonesës, me përpunimin në grup që ofron deri në 50% kursim.
Disa kompani kanë filluar tashmë ta përdorin këtë kapacitet të zgjeruar. Bolt.new, një platformë zhvillimi në shfletues, thotë se përditësimi u lejon zhvilluesve të punojnë me projekte dukshëm më të mëdha duke ruajtur saktësinë e lartë të gjenerimit të kodit. iGent AI, kompania londineze që ka zhvilluar Maestro një asistent autonom për inxhinieri softuerike thekson se kufiri prej 1 milion token ka mundësuar sesione prodhimi në shkallë të gjerë që zgjasin disa ditë, duke e quajtur këtë “një paradigmë të re në inxhinierinë agjentike të softuerit”.
Funksioni i kontekstit të zgjeruar është i disponueshëm tani për klientët Tier 4 dhe ata me limite të personalizuara në API-në e Anthropic. Ai është gjithashtu aktiv në Amazon Bedrock dhe do të jetë së shpejti në Google Cloud Vertex AI. Anthropic po eksploron gjithashtu mënyrat për ta sjellë këtë aftësi edhe në produktet e tjera Claude në të ardhmen.
Lansohet GPT-5: Modeli që afron botën drejt inteligjencës së përgjithshme artificiale
OpenAI ka lansuar zyrtarisht GPT-5, gjeneratën më të re të modelit të saj të inteligjencës artificiale, duke e bërë të disponueshëm për të gjithë përdoruesit e ChatGPT. Versioni i ri ofron aftësi të përmirësuara në shkrim, programim, matematikë, shëndetësi dhe financa, me performancë të nivelit ekspert dhe përpunim të avancuar multimodal në tekst, imazh, audio dhe video.
CEO i kompanisë, Sam Altman, e përshkroi GPT-5 si “një bisedë me një ekspert të nivelit doktorature”. Modeli përfshin një sistem të ri të arsyetimit të thelluar dhe ka reduktuar ndjeshëm gabimet e njohura si “hallucinime” krahasuar me versionet e mëparshme.
Përdoruesit mund të zgjedhin personalitete të ndryshme për ndërveprim dhe, përmes abonimeve të avancuara, të integrojnë GPT-5 me shërbime si Gmail dhe Google Calendar. Abonentët falas kanë qasje të kufizuar, ndërsa përdoruesit Pro përfitojnë përdorim të pakufizuar dhe versionin GPT-5 Pro për detyra komplekse.
Lansimi i GPT-5 shihet si një hap i madh drejt inteligjencës së përgjithshme artificiale, me integrime të shpejta në platformat e Microsoft dhe në mjetet e tjera të biznesit.