Lajme nga Bota
204 të Vdekur nga Rrëzimi i Avionit në Indi
Një aksident ajror tragjik ka goditur Indinë më 12 qershor 2025, kur një avion i linjës Air India me 242 persona në bord u rrëzua vetëm pak minuta pas ngritjes nga aeroporti i Ahmedabadit, duke shkaktuar një shpërthim masiv në zonën e banuar të Meghani Nagar.
Avioni ishte nisur drejt Londrës, por humbi lartësinë papritmas dhe u përplas mbi një godinë të studentëve të mjekësisë pranë spitalit civil, duke shkaktuar viktima edhe në tokë. Është e paqartë nese ka të mbijetuar, ndërsa mbi 100 trupa janë nxjerrë nga rrënojat. Ndër viktimat raportohet të jenë edhe pesë studentë mjekësie që ndodheshin në godinën e goditur.
Rutte propozon 5% të GDP-së për mbrojtje nga çdo anëtar i NATO-s
Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Mark Rutte, ka propozuar zyrtarisht që vendet anëtare të rrisin shpenzimet për mbrojtje në 5% të PBB-së, një ndryshim nga objektivi aktual prej 2%.
Plani parashikon që 3.5% të dedikohet për shpenzime thelbësore ushtarake – si personeli, pajisjet dhe operacionet – ndërsa 1.5% tjetër të shkojë për investime më të gjera të lidhura me mbrojtjen, duke përfshirë infrastrukturën, kapacitetet industriale dhe sigurinë kibernetike.
Rutte theksoi urgjencën e rritjes së shpenzimeve, duke argumentuar se angazhimet aktuale nuk mjaftojnë më për të përmbushur objektivat mbrojtëse të aleancës.
Propozimi për 5% pritet të jetë në qendër të diskutimeve në samitin e ardhshëm të NATO-s në Hagë, ku liderët do të debatojnë për realizueshmërinë dhe afatet e zbatimit.
Polonia me president të ri: Nawrocki i mbështetur nga Trump fiton zgjedhjet
Karol Nawrocki, historian konservator dhe emër i ri në politikë, ka fituar ngushtë zgjedhjet presidenciale në Poloni, duke siguruar 50.89% të votave kundrejt kryetarit liberal të Varshavës, Rafał Trzaskowski, i cili mori 49.11%. I mbështetur nga partia e djathtë Ligj dhe Drejtësi, fushata e Nawrockit u përqendrua në vlerat tradicionale katolike, sovranitetin kombëtar dhe parimin “Polonia e para”. Fitorja e tij u përforcua nga mbështetja e presidentit amerikan Donald Trump, i cili e priti Nawrockin në Shtëpinë e Bardhë gjatë fushatës.
Edhe pse posti i presidentit në Poloni është kryesisht ceremonial, ai gëzon kompetenca të rëndësishme si e drejta e vetos ndaj legjislacionit dhe ndikimi në politikën e jashtme. Zgjedhja e Nawrockit pritet të sfidojë qeverinë qendrore të udhëhequr nga kryeministri Donald Tusk, në politikat që lidhen me reformën në drejtësi, çështjet sociale dhe marrëdhëniet me Bashkimin Evropian.
Kryeparlamentari kanadez “refuzon” postin: Kryeministri dhe opozita e ulin me forcë në karrige
Deputeti liberal Francis Scarpaleggia u zgjodh si Kryetari i 40-të i Dhomës së Ulët të Parlamentit të Kanadasë. Pas zgjedhjes, ai u tërhoq simbolikisht drejt karriges së Kryetarit nga Kryeministri Mark Carney dhe udhëheqësi i përkohshëm i opozitës Andrew Scheer, në përputhje me një traditë parlamentare që simbolizon hezitimin historik për të marrë këtë detyrë.
Ceremonia rrjedh nga një traditë e vjetër britanike, ku Kryetari i Dhomës së Komunave shihej si një pozitë e rrezikshme, pasi ai duhej të transmetonte vendimet e Parlamentit para monarkut, një detyrë që shpesh vinte në rrezik jetën e tij.
Për këtë arsye, Kryetarët shpesh shfaqnin hezitim publik për të marrë detyrën, dhe kolegët e tyre i “tërhiqnin” drejt karriges si pjesë e një riti të ngulitur në historinë parlamentare. Edhe sot, Kanadaja ruan këtë traditë për të nderuar origjinën e saj demokratike dhe për të theksuar rëndësinë dhe përgjegjësinë që mbart roli i Kryetarit.
Youtube/canadianpress
Shprehja “nuk bleva kurrë oriz” i kushton postin ministrit japonez
Ministri japonez i Bujqësisë, Taku Etō, dha dorëheqjen më 21 maj 2025 pas reagimeve të forta publike ndaj një deklarate të papërshtatshme, ku tha se “nuk kishte nevojë të blinte oriz” pasi merrte dhurata të tilla nga mbështetësit. Komenti, i bërë gjatë një seminari në Prefekturën Saga, u konsiderua i pandjeshëm në një kohë kur vendi po përballet me mungesë të orizit dhe rritje të theksuar të çmimeve. Etō kërkoi falje publike, duke pranuar se deklarata ishte e papërshtatshme në rrethana të tilla.
Kriza aktuale e orizit në Japoni është rezultat i një kombinimi faktorësh, përfshirë motin ekstrem që shkaktoi të korrat e dobëta në vitin 2023, grumbullimin e orizit pas një paralajmërimi për tërmet në vitin 2024, si dhe spekulimet nga shpërndarësit. Megjithëse qeveria ka hedhur në treg 300,000 ton oriz nga rezervat emergjente për të frenuar rritjen e çmimeve, çmimi për 5 kilogramë ka kapur vlerën rekord prej ¥4,268 (29 dollarë), gati dyfish më i lartë se një vit më parë.
Trump zyrtarizon planin amerikan për të blinduar qiellin nga kërcënimet balistike
Presidenti Donald Trump prezantoi sot zyrtarisht projektin e ri të mbrojtjes nga raketat, të quajtur “Kupola e Artë”, një iniciativë gjithëpërfshirëse që synon mbrojtjen e Shteteve të Bashkuara nga kërcënimet e avancuara raketore. Gjatë një fjalimi të transmetuar nga Zyra Ovale, përkrah Sekretarit të Mbrojtjes Pete Hegseth, Trump e përshkroi këtë projekt si “një mburojë amerikane” kundër kërcënimeve të reja, veçanërisht nga Kina dhe Rusia, të cilat kanë përparuar ndjeshëm në teknologjinë raketore.
Nisma do të udhëhiqet nga Gjenerali Michael Guetlein, nën-shefi i Operacioneve Hapësinore, dhe parashikon ndërtimin e një sistemi shumështresor me bazë tokësore, detare dhe hapësinore. Pjesa qendrore e planit është një rrjet me satelitë, disa prej të cilëve do të pajisen me raketa interceptuese ose armë me lazer, për të gjurmuar dhe neutralizuar kërcënimet në të gjitha fazat e fluturimit të tyre. Kompani të mëdha si SpaceX dhe Palantir janë përfshirë në zhvillimin dhe zbatimin e këtij sistemi.
Administrata ka ndarë fillimisht 25 miliardë dollarë për zhvillimin e fazës së parë. Ky plan shihet si një rikthim i vizionit të Presidentit Ronald Reagan, i cili në vitet 1980 promovoi “Iniciativën e Mbrojtjes Strategjike” – të njohur ndryshe si “Star Wars” – një projekt që synonte të krijonte një mburojë hapësinore kundër sulmeve bërthamore nga Bashkimi Sovjetik.
Kardinali Robert Francis Prevost është zgjedhur si papa i 267-të
Kardinali Robert Francis Prevost është zgjedhur si papa i 267-të, duke marrë emrin Papa Leo XIV. Kjo shënon herën e parë që një amerikan ngjitet në fronin papnor në historinë 2 mijëvjeçare të Kishës.
Shpallja u bë më 8 maj 2025, kur tymi i bardhë u ngrit nga oxhaku i Kapelës Sistine, duke sinjalizuar vendimin e konklavës.
Pakistani jep urdhër ushtrisë për kundërpërgjigje ndaj Indisë
Zyra e Kryeministrit të Pakistanit, Shehbaz Sharif, ka njoftuar se forcat e armatosura të vendit janë autorizuar të ndërmarrin “veprime përkatëse” në përgjigje të sulmeve nga India, raportoi agjencia e lajmeve Reuters.
Deklarata vjen në një moment tensioni të shtuar mes dy fqinjëve me armë bërthamore, pasi Pakistani ka akuzuar Indinë për agresion të paprovokuar. Ky autorizim sinjalizon një përshkallëzim të mundshëm të konfliktit mes Indisë dhe Pakistanit, dy fuqi bërthamore që historikisht kanë pasur marrëdhënie të tensionuara.